Voor het slapen gaan eerst nog even een verhaaltje…Velen zullen dat gebruik herkennen. Naar bed gaan is het moment om een liedje te zingen, misschien te bidden en een verhaaltje te lezen. Verhaaltjes vertellen is meer dan een manier om de dag af te sluiten. Op zo’n moment deel je misschien ook wel verhalen over de afgelopen dag, of van veel langer geleden, uit jouw eigen geschiedenis.
Verhalen vertellen- meer precies: een boekje lezen- is altijd een goed idee. Kinderen leren veel als ze voorgelezen worden. Hun taal gaat vooruit, hun wereld wordt groter en als ze zelf gaan leren lezen leren ze gemakkelijker zelf lezen. Bovendien wijst onderzoek uit dat ze als volwassenen anderen beter begrijpen, beter emoties in kunnen schatten.
Maar verhaaltjes vertellen houdt meer in. Het romantische idee van ‘samen met je kind gebogen over een boek’ gaat niet voor iedereen op. Maar er zijn meer manieren om verhalen te vertellen. Misschien vind je het eng. Misschien denk je dat je het niet kan. Maar jij draagt een enorme schat van verhalen met je mee. En niet in het minst je kind. Begin er eens mee de dag van je kind na te vertellen: ‘Er was eens een jongetje dat, toen hij opstond, van zijn moeder een boterham met pindakaas kreeg… ‘ en loop zo de dag langs. Je kind zal met vreugde herkennen dat zijn leven het waard is om verteld te worden.
Als je daarmee begonnen bent, is de volgende stap je eigen geschiedenis te vertellen. ‘Toen ik nog een klein meisje was… ‘
Familieverhalen – zo wijst onderzoek uit – helpen kinderen een eigen identiteit te ontwikkelen. Het is belangrijk om te weten waar we vandaan komen. Maar ook om eigenschappen te versterken. Jouw opa: ja, wat over opa. Hij was een vrachtwagen chauffeur. Hij reisde de hele wereld over. Jij bent misschien wel net zo avontuurlijk als je grootvader.
En zo kom je zomaar op een ander voordeel van het vertellen van familie verhalen: ze verbinden generaties. Kinderen die familieverhalen horen, hebben een groter zelfbewustzijn dan kinderen die deze verhalen niet horen. Wat er dan aan de orde komt? De eerste kus van papa en mama? Hun beroep. Hun geboorteplaats. Beroep van opa en oma. Maar ook nare dingen: de dood van een opa of oma. Over het algemeen geldt dat wie verhalen deelt, makkelijker in het leven staat.
Een aantal aanbevelingen:
- je kan niet vroeg genoeg met verhalen beginnen
- alle families hebben verhalen. Betrek ook ooms en tantes, opa’s en oma’s in het vertellen van verhalen.
- vul een doos met verhalen. Zoek naar voorwerpen die bij een verhaal horen en stop ze in een doos, zodat jullie je eigen verhalendoos krijgen.
- als je kind door een moeilijke fase gaat aarzel dan niet jouw verhaal er naast te leggen.
We willen je hier vertellen over de rijkdom van Godly Play at home, Godly Play thuis. Misschien hebben jullie ervaring met Godly Play in de kerk, of op school. Dat is een mooie methode van verhalen vertellen. Maar waarom zou je zulke verhalen niet thuis vertellen? Daarvoor is Godly Play at home. Het wil familiebanden verstevigen en familieverhalen met Bijbelverhalen verbinden. Het wil mooie verhalen vertellen maar vooral ook kinderen weerbaar maken om in het leven te staan door ze verhalen mee te geven.
Jerome Berryman is de grote man achter deze verhalen. Hij is de vader van Godly Play. Hij werkte in 1983 en ‘84 in een ziekenhuis met suïcidale kinderen. Wat hem het meeste opviel was dat ze geen verhalen hadden. Hun communicatie bestond uit losse zinnen. Ze kenden geen verhalen, maar ze konden ook geen verhalen over zichzelf vertellen. Het heeft hem des te meer overtuigd dat verhalen belangrijk zijn.
Het christendom is een religie vol verhalen. De Bijbel wil mensen door verhalen zin en betekenis aan hun leven geven. Sterkere mensen zouden we worden. Het oude testament is duidelijk in een narratieve, verhalende cultuur ontstaan.
Soms kan je zien dat in de Bijbel zelf eerdere verhalen gebruikt zijn. Er zijn dan oude verhalen gebruikt zijn om nieuwe betekenis te geven. Denk eens aan het scheppingsverhaal. In de Bijbel staan twee scheppingsverhalen. Het tweede verhaal scheppingsverhaal is waarschijnlijk ouder dan het eerste. Dat oudste verhaal reageert op de verhalen uit Babylon: de schepping van de mens is een gevolg van strijd. Het nieuwere verhaal, van God die de mens Zijn adem geeft, is een heel ander verhaal. Wie het oude verhaal kende leeft op in het nieuwe verhaal: onze God is een God van liefde.
In een gewone Godly Play bijeenkomst in de kerk of school wordt eerst een verhaal verteld. Daarna is er tijd om je te verwonderen. Dat doe je in een groep. Bij een dergelijke verhaal als de schepping zijn er vier vragen om je te verwonderen: ’Welke dag vond je het mooiste? Welke dag zou het meest belangrijk kunnen zijn? Welke dag is speciaal voor jou of gaat over jou? Welke dag zou je weg kunnen laten en toch het verhaal hebben dat we nodig hebben?’ Er is tijd om je te verwonderen. Er worden geen andere vragen gesteld dan deze verwonderingsvragen. Vragen veronderstellen een antwoord. Verwondering weet niet van een antwoord; ze kent de wil om dieper op een zaak in te gaan. In de verhalen thuis wordt ook nadrukkelijk gevraagd om je samen met je kind te verwonderen, je geest te laten dwalen van jou en van je kinderen.
Meer dan in de kerk biedt Godly Play thuis je de mogelijkheid de verwondering in het kader van je eigen familie te zetten. Je biedt ook jouw herinneringen aan; je deelt momenten uit je dag; je deelt familieherinneringen; je legt verbinding tussen dat wat in je eigen leven gebeurt en de wereld en het verhaal, je droomt samen over wat zou kunnen gebeuren, je deelt momenten van Godskennis.
We illustreren wat reacties die er kunnen zijn op verwonderingsvragen rondom de schepping van de eerste dag, het geschenk van licht:
- ik vraag me af of iemand in deze familie vanmorgen licht heeft zien worden
- ik vraag me af hoe dat was
- ik vraag me af wat jouw favoriete licht is
- ik weet nog dat ik jou zag slapen bij het licht van de lantaarn.
- ik weet nog dat we bij de zee gingen kijken naar het zakken van de zon
- ik weet nog dat we de lichtjes van de kerstboom opborgen
- ik weet nog…
Het verhaal van de Bijbel wordt op deze manier verbonden met jouw familie geschiedenis. Waarom is dat belangrijk?
Belangrijk onderdeel van Godly Play is dat kinderen zich deel weten van de Bijbelverhalen. Het zijn niet zo maar verhalen. Het zijn verhalen over ons, over jou en mij. Ze hebben ons iets te zeggen. Door in de thuissituatie de verhalen te verbinden aan je familieverhaal gaan de verhalen nog sterker spreken. Het licht van de eerste dag schijnt bij jou thuis.